Điều làm chẩm chéo trở nên đặc biệt
Chẩm chéo là đặc sản của các dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc, đặc biệt là người Thái. Trong tiếng Thái, “Chẩm” có nghĩa là nước chấm, còn “Chéo” là sự kết hợp tinh tế của nhiều loại rau thơm và gia vị. Tên gọi này đã thể hiện rõ bản chất của loại nước chấm này: một hỗn hợp gia vị tổng hòa, đa dạng.
Điểm làm nên sự khác biệt lớn nhất của chẩm chéo chính là nguyên liệu, mang đậm hương vị núi rừng mà chỉ thiên nhiên mới mang lại cho riêng vùng Tây Bắc
- Mắc Khén : Đây là linh hồn của chẩm chéo. Mắc khén, được mệnh danh là “hạt tiêu rừng” của Tây Bắc, mang đến hương thơm nồng ấm, cay nhẹ và vị tê đầu lưỡi đặc trưng mà không loại nước chấm nào khác có được.
- Hạt Dổi : Thường được nướng thơm và giã nhỏ, hạt dổi tạo nên mùi thơm đặc trưng, hơi hăng nhưng rất quyến rũ, làm tăng thêm sự đậm đà cho chẩm chéo (thường có trong chẩm chéo khô).
- Các loại rau thơm và gia vị tươi: Chẩm chéo sử dụng nhiều loại rau thơm tươi như rau mùi tàu, bạc hà, húng lủi, kết hợp cùng gừng, tỏi, ớt nướng để giảm vị cay gắt và tăng hương thơm, sả và muối.
>>> Xem thêm: Chẩm chéo ăn với gì ngon ?
Sự Khác biệt giữa chẩm chéo và các loại nước chấm khác của Việt Nam
Trong khi chẩm chéo mang phong cách gia vị chế biến từ nguyên liệu tươi và khô thì các loại các loại nước chấm phổ biến khác của Việt Nam lại thường dựa trên nền tảng nước mắm hoặc sản phẩm lên men. Dưới đây là một số loại nước chấm quen thuộc mà bạn đã biết:
Nước mắm
Nước mắm chua ngọt là loại nước mắm phổ biến nhất trong bữa ăn hàng ngày của chúng ta, được cân bằng giữa 4 vị: mặn – ngọt – chua – cay (nước mắm, đường, nước cốt chanh/giấm, ớt, tỏi).
Khác biệt với chẩm chéo thiên về vị cay nồng, thơm ấm, tê cay của mắc khén và hạt dổi.
thì nước mắm chua ngọt thiên về vị hài hòa, thanh thoát. Nước mắm chua ngọt có dạng lỏng, trong còn chẩm chéo thì đặc sệt và có nhiều các nguyên liệu giã tay khi chế biến.
Mắm nêm
Mắm nêm phổ biến ở miền trung với các món như nem nướng Nha Trang, bánh tráng cuốn thịt heo, có mùi vị đặc trưng và mạnh hơn nước mắm do mắm nêm được ủ từ cá nguyên con. Khi sử dụng mắm nêm người ta thường pha thêm thơm (dứa), đường, ớt, tỏi, gừng, sả để làm dịu và tăng vị thơm.
Vì vậy cũng là điểm khiến mắm nêm khác biệt so với chẩm chéo, mắm nêm có mùi “mắm” lên men rất đặc trưng trong khi chẩm chéo có mùi thơm nồng của thảo mộc rừng (mắc khén, hạt dổi) chứ không có mùi mắm.
Mắm Tôm
Mắm tôm lại phổ biến hơn cả ở miền bắc, đặc biệt có món bún đậu mắm tôm, thịt nấu giả cầy, rượu mận. Mắm tôm làm từ tép biển ủ lên men, có vị mặn và mùi nồng gắt. Chính vì mùi vị “thách thức” này mà mắm tôm được coi là loại nước chấm kén người ăn, nhưng một khi đã quen vị thì lại trở nên “gây nghiện” và không thể thay thế trong một số món ăn truyền thống.
Khi ăn mắm tôm cần phải đánh với đường, chanh/tắc, ớt và mỡ nóng (tùy món) cho sủi bọt để giảm bớt độ nồng. Mắm tôm có mùi nồng gắt đặc trưng của sản phẩm lên men trong khi chẩm chéo có mùi thơm dịu, cay tê của gia vị tự nhiên
Tổng kết
Qua bài viết trên hẳn bạn cũng nhận thấy sự đa dạng của nền ẩm thực nước nhà, ngay từ những thứ nhỏ nhất như gia vị và các loại nước chấm. Mỗi một loại nước chấm là một hương vị, một cách chế biến và đại diện cho các vùng miền khác nhau, góp phần làm nên sự hoàn hảo cho từng món ăn. Không chỉ đơn thuần là gia vị mà còn là hồn cốt của món ăn, là tấm gương phản chiếu rõ nét về sự đa dạng văn hóa vùng miền của Việt Nam.
Từ hương vị núi rừng đại ngàn đến vị mặn mòi của biển cả, từ sự phức tạp cầu kỳ đến nét dân dã bình dị, chính những khác biệt độc đáo trong cách pha chế nước chấm đã khẳng định: Ẩm thực Việt Nam là một hành trình khám phá không bao giờ kết thúc, nơi mọi hương vị đều được tôn vinh và hòa quyện một cách hoàn hảo.
>>> Xem thêm: Top 4 loại gia vị đặc trưng cho vùng Tây Bắc
